شش کلاه تفکر چیست
شما با تکنیک شش کلاه تفکر آشنایی دارید؟
در سال 1985، ادوارد دو بونو کتابی تحت عنوان “شش کلاه تفکر” .
او یک پزشک، نویسنده و مشاور بود. وی طرفدار آموزش تفکر به عنوان یک موضوع در مدارس به شمار می‌رود.
همچنین عقیده داشت تفکر به افراد کمک میکند تا در تجارت و زندگی موفقتر باشند.
ادوارد دو بونو تکنیک شش کلاه تفکر را به عنوان راهی برای برگزاری بهتر جلسات و تصمیم‌گیری بهتر برای شما معرفی کرد.
قبل از اینکه به خواندن ادامه دهید، به وب‌سایت محمدرضا یونسی خوش‌آمدید!
شما در این سایت به مطالب مفیدی پیرامون رشد، کسب و کار، بازاریابی و … دسترسی دارید.
آنچه در ادامه این مقاله می‌خوانید:
- تکنیک شش کلاه تفکر ادوارد دوبونو
- روش شش کلاه تفکر برای یک مسئله واقعی
- انواع کلاه تفکر
- مثال برای شش کلاه تفکر
- نتیجه‌گیری و جمع‌بندی
لطفا این مطلب را با دوستان علاقه‌مند خود به اشتراک بگذارید.
تکنیک شش کلاه تفکر ادوارد دوبونو
تکنیک شش کلاه تفکر ادوارد دوبونو به روش‌های تقویت خلاقیت می‌پردازد.
افراد به هنگام روبرو شدن با مشکلات رویکردهای متفاوتی از خود نشان میدهند.
برای بهبود عملکرد و حل مشکل باید از انعطاف پذیری برای توسعه و اصلاح ایدهها استفاده کرد.
هرکدام از این ایدهها نقاط قوت و ضعف خود را دارند.
با استفاده از خلاقیت، می‌توان ایدههای جدید و کارآمد ارائه داد و آنها را بهبود بخشید.
ادوارد دوبونو در روش شش کلاه تفکر هر کلاه را با رنگ‌های مختلف معرفی میکند.
هر کدام از این رنگ‌ها یک زاویه دید برای حل مسئله ارائه میدهند.
با پوشیدن هر کلاه، یاد میگیرید که چگونه به روش‌های مختلف جوانب مشکلات را در نظر بگیرید و خود را برای تجزیه و تحلیل مسائل آماده کنید.
همچنین برای مطالعه عمیق‌تر، میتوانید کتاب شش کلاه تفکر ادوارد دوبونو را تهیه کنید.
کلاه تفکر سفید
روش شش کلاه تفکر برای یک مسئله واقعی در کلاه تفکر سفید به چشم می‌خورد.
کلاه تفکر سفید مانند کارآگاهی است که اطلاعات فعلی را جمع آوری میکند.
سپس اطلاعات را سازماندهی میکند و به تجزیه و تحلیل آن می‌پردازد.
کارآگاهان سرنخ‌ها و حقایق را مطالعه میکنند و سعی میکنند بدون تعصب به مسائل نگاه کنند و از قضاوت عجولانه بپرهیزند.
آنها سعی میکنند تمام جوانب را بررسی کنند و از درستی اطلاعات اطمینان حاصل کنند.
بعد از این مرحله به موارد دیگر از جمله مشکلات و دلایلشان میپردازند.
روش شش کلاه تفکر در این مسیر به شما کمک میکند.
به همین ترتیب، در حالی که کلاه سفید را بر سر دارید باید اطلاعات حقیقی را جمع آوری کرده و آنها را تجزیه و تحلیل کنید تا به راه حلهای مبتنی بر واقعیت برسید.
تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده به شما کمک میکند تا شکاف‌ها را پیدا کنید.
بنابراین میتوانید به دنبال راه‌هایی برای برطرف کردن آنها باشید یا حداقل آنها را یادداشت کنید؛
تا ایدهها و راهحلهای بهتری به ذهنتان برسد.
شما در این مرحله میتوانید سوالهای زیر را از خود بپرسید:
- درباره این موضوع چه می‌دانم؟
- درباره این موضوع چه چیزی نمی‌دانم؟
- از این وضعیت چه چیزی می‌توانم یاد بگیرم؟
- برای حل این مشکل به چه اطلاعاتی نیاز دارم؟
- آیا راهحلهای بالقوه‌ای وجود دارد که بتوانم از آنها برای حل این مشکل استفاده کنم؟
همچنین به همراه یک تیم به این سوال‌ها پاسخ دهید.
تمام جوانب را بسنجید و ایدهها و نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.
کلاه تفکر زرد
این کلاه نشان دهنده اشتیاق و خوش بینی است. این کلاه مانند یک روز آفتابی و روشن است و برای ایجاد انرژی مثبت و امید در هر ایده استفاده میشود. با پوشیدن کلاه زرد، به مزایا و ارزش هر ایده فکر میکنید. محدودیتها و سختیها نباید مانع شما شوند. باید باور داشته باشید که تا وقتی اراده دارید، راهی نیز برای حل مشکل وجود دارد. وقتی کلاه زرد را به سر دارید، این سوالات را از خود بپرسید:
بهترین راه برای در نظر گرفتن یک مشکل چیست؟
برای اینکه راه حل ما جواب دهد لازم است چه کارهایی انجام دهیم؟
چه مزایای طولانی مدتی در این کار وجود دارد؟
این سوالات فقط یک نقطه شروع است. همانطور که در حال انجام تکنیکهای شش کلاه تفکر هستید، ممکن است سوالات بیشتری در این مورد به ذهنتان خطور کند.
برای مطالعه خلاصه کتاب‌های دیگر، روی هفت عادت مردمان موثر کلیک کنید.
شش کلاه تفکر : کلاه تفکر سیاه
کلاه سیاه نقطه مقابل کلاه زرد است و نشان دهنده قضاوت است. کسانی که این کلاه را به سر دارد، عوامل خطاها را بررسی میکنند و جوانب منفی را در نظر میگیرند. از کلاه سیاه برای آشکار کردن نقصها، ضعف و خطرات احتمالی ایدههای پیشنهادی استفاده میشود. ایدهها در جلسات کلاه زرد ممکن است به ظاهر عالی و پربازده به نظر برسند، ولی با پوشیدن کلاه سیاه میتوانید واقعیتها و معایب احتمالی را نیز ببینید. با کلاه سیاه میتوانید از بروز یک فاجعه و ضررهای زیاد جلوگیری کنید. با این حال، نقش کلاه سیاه فقط این نیست که فقط به نکات منفی فکر کنید و همه چیز را قضاوت کنید. کلاه سیاه به شما کمک میکند تا منابع لازم برای تحقق اهدافتان را پیدا کنید. سوالاتی که به شما کمک میکند از منظر کلاه سیاه فکر کنید در این قسمت ذکر شده اند:
چگونه احتمالاً این ایده شکست خواهد خورد؟
نقص مهلک این ایده چیست؟
خطرات و پیامدهای احتمالی چیست؟
آیا ما منابع، مهارت‌ها و توانایی انجام این کار را داریم؟
کلاه تفکر قرمز
در حالی که کلاه تفکر قرمز بر سر دارید، هدف اصلی شما این است که پیشنهادات و برنامه‌ها را با کمک احساسات و حس ششم خود ارائه دهید. این کلاه برای فکر کردن با ذهن باز و بدون هرگونه پیش داوری است. با استفاده از حس ششم خود، باید بتوانید این احساسات را برای دریافتن ایدههای جدید و پیدا کردن راه حلهای بهتر هدایت کنید. وقتی کلاه تفکر قرمز را به سر دارید, سعی کنید موارد زیر را در نظر بگیرید:
حس ششم خود را مشخص کنید.
احساسات و نظرات هم تیمیهای خود را در نظر بگیرید.
نقاط قوت پنهان یک ایده را مشخص کنید.
برای شناسایی نقاط ضعف احتمالی از غریزه خود استفاده کنید.
ایرادهای ایده را پیدا کنید.
به عنوان مثال، برخی از ایدهها و برنامه‌ها ممکن است ضعیف یا غیر عملی به نظر برسند، اما اگر کسی با کلاه تفکر قرمز بتواند ایده یا طرحی جدید را مناسب تشخیص دهد، این ایده باید بحث و بررسی شود و فرصت‌های بیشتری را به بررسی آن اختصاص داد. سوالات کلاه تفکر قرمز به شرح زیر است:
حس سوم من دربارهی این راهحل و ایده چیست؟
بر اساس احساسات، آیا روش دیگری برای رفع این مشکل وجود دارد؟
احساسات ما درباره انتخابی که انجام می‌دهیم چیست؟
آیا حس ششم ما می‌گوید که این راه حل درست است؟
کلاه تفکر سبز
از کلاه سبز برای تفکر خلاق استفاده میشود.
استفاده از این کلاه به شما این امکان را میدهد تا خارج از چارچوب فکر کنید و احتمالات بیشتری را در نظر بگیرید و قوانین حل مسئله را تغییر دهید. این تفکر خلاق باید فارغ از قضاوت و انتقاد باشد. در این مرحله میتوانید فراتر از محدودیتهای موجود بیندیشید. کلاه سبز به شما امکان را میدهد یک جلسه افکار خود را تجزیه و تحلیل کنید. تمام ایدههایی که به ذهنتان خطور میکند را بنویسید. نگران نباشید که ایدهها عملی نباشند و یا ساده لوحانه به نظر برسند. با پوشیدن کلاه سبز، باید از انتقاد و قضاوت در مورد ایدهها یا پیشنهادهای مطرح شده بپرهیزید. باید هنگام جستجوی راهحلهای ممکن، افق دید خود را وسیعتر کنید.در این قسمت سوالهای زیر را از خود بپرسید:
آیا ایده جایگزینی وجود دارد؟
آیا انجام این کار با روش دیگری امکان‌پذیر است؟
چگونه میتوانیم از منظر دیگر به این مسئله نگاه کنیم؟
چگونه خارج از چارچوب فکر کنیم؟
به خاطر داشته باشید که وقتی کلاه سبز بر سر دارید، آزادید هر ایدهای را که به ذهنتان خطور میکند بیان کنید. حتی ایدههایی که ممکن است دیوانهوار به نظر برسند، می‌توانند کاربردی باشند و مشکل شما را حل کنند.
برای مطالعه بیشتر، به کتاب نوآفرینی مراجعه نمایید.
شش کلاه تفکر : کلاه تفکر آبی
این کلاه نقش مدیریتی را فراهم میکند و به شما در تحلیل وضعیت کمک میکند. هنگام استفاده از کلاه آبی وظیفه شما مدیریت تفکر سایر کلاهها است تا اطمینان حاصل شود که تیم، تمرکز خود را حفظ کرده و با کارآیی بیشتری به دنبال یک راه حل مناسب است. این تکنیک به شما این اطمینان را میدهد که از کلاه‌های دیگر به درستی استفاده شده است. به طور کلی، کلاه آبی به دنبال موارد زیر است:
به طور موثر فرآیند تفکر پیشرفت کند و اصلاح شود.
سوالات مناسب برای جهت دهی تفکر وتمرکز بپرسد.
دستورالعملها، قوانین، اهداف و وظایف را حفظ و مدیریت کند.
ایدهها و پیشنهادها را سازماندهی کند و برنامههای عملیاتی را تنظیم کند.
سوالاتی که به شما در تکنیک کلاه آبی کمک میکند، شامل موارد زیر است:
مشکل چیست؟
چگونه مسئله را تعریف کنیم؟
هدف و نتیجه مطلوب ما چیست؟
با حل مسئله به چه نتیجهای خواهیم رسید؟
بهترین روش برای پیشرفت چیست؟
میتوانید از لوسیدچارت برای فعالیت‌های مربوط به شش کلاه تفکر استفاده کنید.
میتوانید از تکنیک شش کلاه تفکر به صورت تکنفره برای یافتن تمام راه حلها و جنبه‌های ممکن یک مسئله استفاده کنید. البته این روش هنگام کار با یک تیم حتی موثرترمی‌شود. از لوسیدچارت به عنوان تخته سفید آنلاین خود استفاده کنید. این پلتفرم به شما کمک میکند تا ایدههای تیم خود را در صورت حضوری یا آنلاین در هر کجا که باشید با هم تیمی‌ها و افراد دیگر به اشتراک بگذارید.
ادوارد دوبونو به شما می‌گوید:
“تفکر خلاق استعداد نیست، بلکه مهارتی است که قابل یادگیری است. این مهارت نیرویی است که توانایی افراد در کار تیمی را بهبود می‌بخشد. همچنین به سودآوری بیشتر کمک میکند.”
مثال برای شش کلاه تفکر
برای درک بهتر این موضوع به مثال هایی برای شش کلاه تفکر در قسمت زیر توجه نمایید.
مشکل و موقعیت: آیا شرکت باید به مکانی بزرگتر منتقل شود؟
اعضای: تیم اجرایی و مدیران
کلاه تفکر سفید
ما 195 کارمند داریم.
مکان فعلی ما برای 275 نفر کافی است.
قرار است 100 دیگر استخدام کنیم.
به تازگی مکان فعلی را خریدیم.
شرکتی بزرگتر برای 500 نفر چقدر هزینه خواهد داشت؟
چقدر میتوانیم برای مکان جدید هزینه کنیم؟
کلاه تفکر زرد
جابهجایی آسان و ساده است.
در فضای فعلی جای کمی داریم.
میتوانیم جایی پیدا کنیم که مانند مکان فعلی در منطقهی خوبی باشد.
شرکتهایی که به دنبال پیشرفت هستند نیاز به فضای بیشتری دارند.
تیم ما توانایی کامل برای مدیریت این جابهجایی را دارد.
کلاه سیاه
در ادامه مثال برای شش کلاه تفکر داریم:
آیا این تصمیم عملی است؟
این کار مانند کابوس است.
آیا واقعا مجبور به انجام این کار هستیم؟
میتوانیم افراد کمتری استخدام کنیم.
جابه جایی این تعداد کارمند ساده نیست.
آیا اصلا میتوانیم جایی پیدا کنیم.
جابه جایی سخت‌تر از آن است که ما تصور میکنیم.
کلاه تفکر قرمز
نگرانیم که نتوانیم مکان مناسبی بیابیم.
نگرانیم که بعضی کارمندان بخاطر جابهجایی استعفا دهند.
حس می‌کنم این کار به نفع شرکت است.
حس می‌کنم این جابهجایی مانند دفعه قبل آسان خواهد بود.
کلاه تفکر سبز
آیا لازم است تمام افراد را جابهجا کنیم؟
میتوانیم فقط بخشی از شرکت را منتقل کنیم.
شاید بتوانیم از صاحب طبقه پایین، بخواهیم آن را به ما اجاره دهد.
میتوانیم میزها را در آشپز خانه هم بگذاریم.
در شرکت فعلی از میزهای کوچکتر استفاده کنیم.
میتوانیم از کارمندان بخواهیم دور کاری کنند.
کلاه تفکر آبی
از تکنیک شش کلاه تفکر چه استفاده‌های خواهیم کرد؟
چرا می‌خواهیم جا به جا شویم؟
اهدافمان چیست؟
چگونه به این نتیجه رسیدیم؟
چه راهکارهایی به موفقیت ما در این زمینه کمک میکنند؟
نتیجه‌گیری و جمع‌بندی
روش شش کلاه تفکر برای حل مسئله واقعی تیم شما را قادر می‌سازد تا در مورد مشکلات عمیقا فکر کنند.
به این ترتیب بدون اینکه شخصی آزرده شود، به یک راهحل کاربردی می‌رسید.
در نظر داشته باشید، که این تفکر درباره نوآوری و اکتشاف است، و برای نظرات شخصی کاربرد زیادی ندارد.
با استفاده از این روش به بهترین راه حل در زمان کوتاه خواهید رسید.
اگر تا به اینجا مقاله مطالعه کردید، به شما تبریک می‌گوییم!
شما در وبلاگ محمدرضا یونسی به مطالب ارزشمندی پیرامون کسب و کار، مارکتینگ و .. دسترسی دارید.
لطفا با کلیک روی دکمه‌های زیر، این مقاله را با دوستان و همکاران علاقه‌مند خود به اشتراک بگذارید.